संभ्रम

काल लेण्यांमध्ये बुद्धाचं एक शिल्प पाहिलं
भव्यच होतं ते - बुद्धाच्या चेहऱ्यावरचं शांत स्मितहास्य,
कुरळे केस, लांब कान, रुंद खांदे,
हाताचे तळवे आणि त्यावरील रेषा,
अंगावरील वस्त्र, या सर्वातून प्रतीत होणारी बुद्धाची विरक्ती.
हे सगळं ते शिल्प दाखवत होतं, भान हरपून बघत राहिलो.

इतर राजे भोगविलासात आणि साम्राज्यवाढीत दंग असताना
लौकिक सामर्थ्य आणि ऐश्वर्याकडे पाठ फिरवून गेलेला सिद्धार्थ.
त्या प्रेरणेपुढे मी नतमस्तक असतानाच एक सुंदर मुलगी समोरून गेली.
अवखळ डोळे, रेखीव बांधा, नितळ हात,
घामाने ओली झालेली मान, त्याला चिकटलेले केस,
नैसर्गिक शिल्पच जणू.

मी मात्र नंतर विचारात - दोन अनुभूतींमुळे.
बुद्धाबद्दल आणि कलाकाराबद्दल वाटत असलेला आदर, बुद्धाच्या विरक्तीचा (अंशत:) प्रभाव.
आणि त्याचवेळी निसर्गाच्या जीवशास्त्रीय सत्याचे आणि मुलभूत प्रेरणेचे दर्शन.
विरक्ती आणि भोग या दोन टोकांच्या मध्ये मी.