रंजिश ही सही...

एक अजरामर गझल....

गझल म्हणजे रडत बसणं ही माझी आधीची समजूत. त्यामुळे आणि उर्दू समजण्याचा ताण वाटल्यामुळे मी गझलचे शब्द पूर्ण ignore करून त्यातल्या गायकीसाठी गझल ऐकायचो. त्यामुळे माझे आवडते गझल गायक पण मेहंदी हसन आणि बेगम अख्तर आहेत. ६-७ वर्षांपूर्वी रंजिश ऐकण्यात आली आणि खूपच आवडली पण अर्थ समजून घेण्याच्या भानगडीत पडलो नव्हतो. IIT मध्ये असताना अनिकेतने एकदा त्याचा अर्थ असलेली link forward केली आणि रंजिश चे शब्द आणि अर्थ पण प्रचंड आवडला.

मुळात ही एक देवदास मनोवृत्तीची गझल. मला देवदास मनोवृत्तीचा मनापासून राग. देवदास आणि देवदास मनोवृत्तीचे लो़कं म्हणजे पळपुटे हे समीकरण मनात नक्की बसलेलं.परिस्थितीशी सामना न करता जुन्या आठवणींचा गहिवर काढत रडत बसणं हाच यांचा धर्म. मग नशिबाला दोष देत दारु किंवा तत्सम गोष्टींचे व्यसन लावून हे कायम रडण्याचं दळण दळत बसलेले. ही माझी देवदास लोकांबद्दलची समजूत. माझ्या स्वःतच्या philosophy नुसार खरं तर मला रंजिश आवडायला नव्हती पाहिजे. पण रंजिशचा अर्थ कळाल्यानंतर का कोण जाणे मला रंजिश प्रचंड आवडली. त्यातल्या मनोवृत्तीचा तिटकारा नाही आला. पहिल्यांदाच देवदास कुठेतरी थोडासा समजतोय असं वाटायला लागलं. अजूनही देवदास आणि त्या category मधले लोक आवडत नाहीतच पण प्रेमभंग/कायमचा विरह झाल्यानंतर प्रत्येकजण या अवस्थेतून अगदी थोड्या काळासाठी का होईना पण जातोच अशी जाणीव झाली आणि म्हणूनच याच्याशी संबंधित भावभावना कितीही practical/ideal जरी असल्या तरी रंजिश ही गझल त्याचं एक मानवी स्वरूप वाटलं. रंजिश ही गझल प्रेमातलं किंवा आकर्षणातलं उदात्त रूपाबरोबरच त्याचं मानवी स्वरूप पण मांडते आणि म्हणूनच ती जास्त सुंदर वाटते असं मला वाटतं.

मेहंदी हसन यांनी रंजिश जशी गायलीय त्याला तोड नाही. त्यावर किंवा रंजिश च्या musical composition वर एक वेगळा लेख होऊ शकेल. पण आज अहमद फराज (रंजिश चे शायर) गेल्याची बातमी वाचली आणि त्यांना लेखातून श्रद्धांजली वाहावी असं वाटलं. अहमद फराज यांना माझी श्रद्धांजली.